Postępowanie układowe, restrukturyzacja - te terminy w tzw. normalnych czasach używane są stosunkowo rzadko. Jednak obecna sytuacja - gwałtowne załamanie koniunktury, zerwanie łańcuchów dostaw, utrata płynności finansowej, powoduje, że wielu przedsiębiorców szuka takiego mechanizmu prawnego, który uchroni firmę przed upadkiem.
Oto zwięzłe opracowanie zagadnień związanych z postępowaniami restrukturyzacyjnymi.
(zachęcamy do pobrania opracowania w formie pliku PDF: kliknij
Jakie są oznaki zagrożenia niewypłacalnością?
Twoja Firma jest zagrożona niewypłacalnością, kiedy sytuacja ekonomiczna, w której się znalazła uzasadniają stwierdzenie, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalna (art. 6 ust. 3 ustawy Prawo restrukturyzacyjne). Przykład: Twój Biznes ma dobrą kondycję finansową, realizuje liczne projekty, jednakże na skutek pandemii koronawirusa wiesz, że nie wykonasz w terminie prac i naliczone zostaną wobec Twojej Firmy istotne kary umowne, na pokrycie których nie posiadasz wystarczających środków pieniężnych.
Jakie są oznaki niewypłacalności?
Niewypłacalność rozumiana jest z prawnego punktu widzenia dwojako. Stan niewypłacalności może dotknąć Twoją Firmę, jeżeli utraci zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych (art. 11 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe). Przyjmuje się, że jest to utrata płynności, czyli brak możliwości dokonywania bieżących płatności. Nie jest istotne, czy są to płatności publicznoprawne, czy wobec kontrahentów. Ustawodawca wprost wskazuje, że jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące, to nie ma w istocie żadnych wątpliwości, że Twoja Firma jest niewypłacalna (art. 11 ust. 1a ustawy Prawo upadłościowe).
Twoja Firma będzie także niewypłacalna, jeżeli działasz w formie spółki kapitałowej, spółdzielni albo spółki osobowej i w Twojej Firmie występuje stan przewagi pasywów nad aktywami, który utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące (art. 11 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe).
Jaki wpływ stan niewypłacalności ma na Twoją Firmę? Jak stan niewypłacalności wpływa na Twoją sytuację?
Pozostawanie Twojej Firmy w stanie niewypłacalności uzasadnia ogłoszenie wobec Twojej Firmy upadłości (art. 10 ustawy Prawo upadłościowe) albo przeprowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego Twojej Firmy (art. 6 ust. 1 ustawy Prawo restrukturyzacyjne). Ważne jest, że nie tylko Ty możesz wnosić o ogłoszenie upadłości Twojej Firmy, ale także Twoi niezaspokojeni kontrahenci (art. 20 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe). Mogą oni alternatywnie złożyć wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego (art. 283 ust. 1 ustawy Prawo restrukturyzacyjne). W sytuacji niewypłacalności Twojej Firmy kontrahenci mogą zatem zadecydować o jej dalszym losie.
Brak złożenia przez Ciebie w sytuacji niewypłacalności Twojej Firmy wniosku o ogłoszenie upadłości może mieć także i dla Ciebie osobiście negatywne skutki. Możesz bowiem odpowiadać karnie za niezłożenie takich wniosków (art. 586 Kodeksu spółek handlowych, art. 267b ustawy Prawo spółdzielcze), jak również ponieść odpowiedzialność za zobowiązania Twojej Firmy (art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych, art. 31 § 1 Kodeksu spółek handlowych, art. 21 ust. 3 ustawy Prawo upadłościowe)
Jak zapobiec upadłości Twojej Firmy w przypadku grożącej niewypłacalności? Czym jest postępowanie restrukturyzacyjne?
Podstawowym środkiem zaradczym w przypadku grożącej niewypłacalności jest restrukturyzacja. Postępowanie restrukturyzacyjne może być oczywiście prowadzone także, gdy Twoja Firma jest już niewypłacalna, jednakże w realiach obrotu gospodarczego nie jest wskazane zwlekanie z podjęciem decyzji o restrukturyzacji. Restrukturyzacja może być przeprowadzona zarówno w formie pozasądowej, gdy wystarczającym jest renegocjacja umów, ugody z wierzycielami, czy optymalizacja zatrudnienia w Twojej Firmie. W sytuacji jednakże, gdy okoliczności wskazują, że środki te nie będą wystarczające, wówczas warto odwołać się do czterech postępowań restrukturyzacyjnych przewidzianych przez Prawo restrukturyzacyjne (art. 2 ustawy Prawo restrukturyzacyjne). Nadrzędnym celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości przez umożliwienie wspomnianej restrukturyzacji poprzez zawarcie rodzaju ugody - układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego także przeprowadzenie działań sanacyjnych z zabezpieczeniem słusznych praw wierzycieli (art. 3 ust. 1 ustawy Prawo restrukturyzacyjne).
Czym jest postępowanie o zatwierdzenie układu?
Postępowanie o zatwierdzenie układu jest tym spośród postępowań restrukturyzacyjnych, które najmniej ingeruje w funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Układ w tym przypadku opracowywany jest przez dłużnika, jako forma specyficznej, wielostronnej ugody. Nad przebiegiem postępowanie po stronie dłużnika czuwa nadzorca układu, którym jest wybrana przez dłużnika osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego, z którym dłużnik zawiera umowę o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania. Zawarcie umowy z nadzorcą układu nie ogranicza dłużnika w zarządzie jego majątkiem. Nadzorca układu sporządza plan restrukturyzacyjny, przygotowuje wspólnie z dłużnikiem propozycje układowe, sporządza spis wierzytelności oraz spis wierzytelności spornych, współpracuje z dłużnikiem w zakresie zbierania głosów. Postępowanie to wyróżnia się tym, że dłużnik samodzielnie zbiera głosy wierzycieli nad układem. Do sądu składany jest dopiero wniosek o zatwierdzenie układu. Postępowanie o zatwierdzenie układu nie ma wpływu na prowadzone wobec dłużnika postępowania sądowe i egzekucyjne.
Postępowanie o zatwierdzenie układu nie może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15%. Postępowanie może być wszczęte wyłącznie na wniosek dłużnika.
Czym jest przyspieszone postępowanie układowe?
Przyspieszone postępowanie układowe jest popularnym postępowaniem restrukturyzacyjnym. O jego atrakcyjności świadczą krótkie terminy instrukcyjne na dokonywanie poszczególnych czynności w toku postępowania. Postępowanie modelowo powinno zakończyć się w ciągu kilku miesięcy. Wraz z otwarciem przyspieszonego postępowania układowego ustanawiany jest nadzorca sądowy, który wyraża zgodę na dokonywanie przez dłużnika czynności przekraczających zwykły zarząd. Czynnościami przekraczającymi zwykły zarząd są m.in. zbycie i nabycie nieruchomości, zaciąganie istotnych kwotowo zobowiązań. Czynności związane ze zwykłym, bieżącym, prowadzeniem działalności gospodarczej dłużnik dokonuje samodzielnie. Nadzorca sądowy jest powoływany przez sąd, przy czym na wniosek dłużnika, do którego dołączono pisemną zgodę wierzyciela lub wierzycieli mających łącznie więcej niż 30% sumy wierzytelności, sąd powołuje do pełnienia tej funkcji osobę posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego wskazaną przez dłużnika. Nadzorca sądowy, zawiadamia wierzycieli o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, sporządza planu restrukturyzacyjny, spis wierzytelności, spis wierzytelności spornych, ocenia propozycje układowe i doradza w zakresie ich treści, podejmuje działania w celu złożenia przez wierzycieli możliwie największej liczby ważnych głosów, jak również w sprawach sądowych nadzorca sądowy wyraża zgodę na uznanie roszczenia, zrzeczenie się roszczenia, zawarcie ugody lub przyznanie okoliczności istotnych dla sprawy. W przyspieszonym postępowaniu układowym dłużnik może pozywać i być pozywany, natomiast co do zasady postępowania egzekucyjne wszczęte przed otwarciem postępowania ulegają zawieszeniu, natomiast nowe postępowania o należności sprzed dnia otwarcia przyspieszonego postępowania układowego nie mogą zostać wszczęte. Dopuszczalne jest bowiem prowadzenie przez wierzyciela egzekucji w ograniczonym zakresie - z przedmiotu zabezpieczenia (np. hipoteki, czy zastawu).
Przyspieszone postępowanie układowe nie może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15%. Postępowanie może być wszczęte wyłącznie na wniosek dłużnika.
Czym jest postępowanie układowe?
Postępowanie układowe jest bardziej sformalizowane, niż przyspieszone postępowanie układowe. Wraz z otwarciem postępowania układowego ustanawiany jest nadzorca sądowy, który wyraża zgodę na dokonywanie przez dłużnika czynności przekraczających zwykły zarząd. Czynnościami przekraczającymi zwykły zarząd są m.in. zbycie i nabycie nieruchomości, zaciąganie istotnych kwotowo zobowiązań. Czynności związane ze zwykłym, bieżącym, prowadzeniem działalności gospodarczej dłużnik dokonuje samodzielnie. Nadzorca sądowy jest powoływany przez sąd, przy czym na wniosek dłużnika, do którego dołączono pisemną zgodę wierzyciela lub wierzycieli mających łącznie więcej niż 30% sumy wierzytelności, sąd powołuje do pełnienia tej funkcji osobę posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego wskazaną przez dłużnika. Nadzorca sądowy, zawiadamia wierzycieli o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, sporządza planu restrukturyzacyjny, spis wierzytelności, spis inwentarza, ocenia propozycje układowe i doradza w zakresie ich treści, podejmuje działania w celu złożenia przez wierzycieli możliwie największej liczby ważnych głosów, jak również w sprawach sądowych nadzorca sądowy wstępuje z mocy prawa do postępowań sądowych dotyczących masy układowej na prawa interwenienta ubocznego, wyraża zgodę na uznanie roszczenia, zrzeczenie się roszczenia, zawarcie ugody lub przyznanie okoliczności istotnych dla sprawy. Postępowania egzekucyjne wszczęte przed otwarciem postępowania ulegają zawieszeniu, natomiast nowe postępowania o należności sprzed dnia otwarcia przyspieszonego postępowania układowego nie mogą zostać wszczęte. Dopuszczalne jest bowiem prowadzenie przez wierzyciela egzekucji w ograniczonym zakresie - z przedmiotu zabezpieczenia (np. hipoteki, czy zastawu).
Postępowanie układowe może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15%. Postępowanie może być wszczęte wyłącznie na wniosek dłużnika.
Czym jest postępowanie sanacyjne?
Postępowanie sanacyjne jest także jednym z najliczniej prowadzonych. Charakteryzuje się najgłębszą restrukturyzacją przedsiębiorstwa. Z reguły trwa nie krócej niż 12 miesięcy. W postępowaniu sanacyjnym sąd ustanawia zarządcę. Na wniosek dłużnika, do którego dołączono pisemną zgodę wierzyciela lub wierzycieli mających łącznie więcej niż 30% sumy wierzytelności, sąd powołuje do pełnienia tej funkcji osobę posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego wskazaną przez dłużnika. Dłużnik może zostać pozbawiony prawa do wykonywania zarządu nad przedsiębiorstwem, z reguły jednak dłużnikowi pozostawia się prawo do wykonywania zarządu nad całością lub częścią przedsiębiorstwa, ale tylko w zakresie nieprzekraczającym zwykłego zarządu. Czynności zakres ten przekraczający podejmowane są przez zarządcę, m.in. zbycie i nabycie nieruchomości, zaciąganie istotnych kwotowo zobowiązań. Zarządca niezwłocznie po ustanowieniu obejmuje zarząd masą sanacyjną (majątkiem dłużnika), zarządza nią, sporządza spis inwentarza wraz z oszacowaniem oraz sporządza i realizuje plan restrukturyzacyjny. Otwarcie postępowania sanacyjnego nie wyłącza możliwości wszczęcia przez wierzyciela postępowań sądowych, które co do zasady mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez zarządcę albo przeciwko niemu. Postępowania te zarządca prowadzi w imieniu własnym na rzecz dłużnika. Postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika wszczęte przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania. Po ogłoszeniu otwarcia postępowania niedopuszczalne jest co do zasady skierowanie egzekucji do majątku dłużnika.
Postępowanie sanacyjne może być prowadzone niezależnie od wysokości sumy wierzytelności spornych. Postępowanie może być wszczęte na wniosek dłużnika albo wierzyciela osobistego.
Jaki rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego jest najlepszy?
Nie jest możliwe określenie z góry uniwersalnego , optymalnego dla wszystkich podmiotów, postępowania restrukturyzacyjnego. Najdalej ingerującym w bieżące działanie podmiotu postępowaniem restrukturyzacyjnym jest postępowanie sanacyjne w którym dłużnikowi można pozostawić zwykły zarząd majątkiem, zaś najmniej oddziałującym na bieżące działanie firmy postępowanie o zatwierdzenie układu. Różny jest także zakres zastosowania danego postępowania restrukturyzacyjnego na sferę postępowań sądowych i egzekucyjnych. Przy wyborze adekwatnego do sytuacji firmy postępowania restrukturyzacyjnego wskazana jest uprzednie skonsultowanie się z osobą posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego.
Czy mam możliwość wskazania osoby prowadzącej postępowanie?
Tak. W postępowaniu o zatwierdzenie układu to dłużnik wybiera osobę posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego - nadzorcę układu i z którym dłużnik zawiera umowę o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania. W przypadku pozostałych postępowań dłużnik wnoszący o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego albo postępowania sanacyjnego może wskazać nadzorcę sądowego w postępowaniach układowych albo zarządcę w postępowaniu sanacyjnym. Nadzorca sądowy albo zarządca jest bowiem powoływany przez sąd, ale w przypadku złożenia wniosku dłużnika, do którego dołączono pisemną zgodę wierzyciela lub wierzycieli mających łącznie więcej niż 30% sumy wierzytelności, sąd powołuje do pełnienia tej funkcji osobę posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego wskazaną przez dłużnika.
Kancelarię tworzy także zespół osób posiadających licencję doradcy restrukturyzacyjnego, którzy nie tylko mogą udzielić Państwa Firmie pomocy na etapie opracowania wniosków restrukturyzacyjnych, planów restrukturyzacyjnych oraz innych niezbędnych dokumentów, ale są także uprawnione do występowania w postępowaniach dotyczących Państwa Biznesu w charakterze nadzorców układu, nadzorców sądowych lub zarządców.
Jakie korzyści płyną dla Państwa Firmy z zawarcia układu? Układ jako sposób redukcji zobowiązań, rozłożenia ich na raty celem podtrzymania funkcjonowania Państwa Firmy oraz powrotu jej na ścieżkę konkurencyjności.
Układ jest w istocie specyficznym rodzajem ugody zawartym z wszystkimi wierzycielami względem których Państwa Firma posiadała zobowiązania pieniężne przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego. Dokument ten obejmuje w szczególności wierzytelności osobiste powstałe przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego. Propozycje układowe są formułowane przez Państwa Firmę w oparciu o dostępne państwa dane finansowe, prognozy rynkowe, a także wynik wstępnych rozmów z wierzycielami. Dlatego dokumenty te opracowuje osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego. Propozycje układowe dostosowywane są indywidualnie do potrzeb Państwa Firmy z jednoczesnym pogodzeniem interesów wierzycieli. Możliwe jest zawarcie układu ze wszystkimi bądź z częścią wierzycieli. Układ częściowy może być zawarty, gdy propozycje układowe dotyczą jedynie niektórych zobowiązań, których restrukturyzacja ma zasadniczy wpływ na dalsze funkcjonowanie Państwa Firmy. Przede wszystkim, ale nie wyłącznie, mogą to być zobowiązania z tytułu kredytów, pożyczek, umów o zasadniczym znaczeniu dla funkcjonowania przedsiębiorstwa dłużnika (za które uznaje się m.in. umowy dostawy najważniejszych materiałów, czy też umowy leasingu majątku niezbędnego dla prowadzonej działalności) umowy zabezpieczone rzeczowo, w szczególności hipoteką, czy też zastawem, a także największe pod względem sumy, na jaką są zawarte.
W ramach tychże propozycji możliwe odroczenie zapłaty, rozłożenie spłaty na raty, redukcja zadłużenia, zamiana wierzytelności na udziały lub akcje, czy zmiana, zamiana lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność. Przede wszystkim propozycje układowe mogą obejmować jeden lub więcej sposobów restrukturyzacji zobowiązań. Możliwa jest np. propozycja umorzenia odsetek, umorzenia części należności głównej z jednoczesnym rozłożeniem spłaty na raty. Racjonalnie opracowany układ pozwala znaleźć konsensus pomiędzy podmiotem zadłużonym i jego wierzycielami w taki sposób, że podmiot ten prowadzi działalność, możliwy jest jego dalszy rozwój i przywrócenie zdolności konkurencyjnej, a jego wierzyciele są zaspokojeni w wyższym stopniu i w mniej sformalizowany sposób, niż w przypadku ogłoszenia upadłości.
Co się stanie, jeżeli postępowanie restrukturyzacyjne nie zakończy się przyjęciem układu?
W przypadku braku przyjęcia przez wierzycieli układu albo umorzenia postępowania w szczególności dłużnik albo wierzyciel osobisty mogą złożyć uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości w terminie przewidzianym do złożenia zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego albo postanowienie o odmowie zatwierdzenia układu. Uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości powinien spełniać jedynie wymogi formalne pisma procesowego oraz zawierać żądanie ogłoszenia upadłości. Wniosek ten, zwłaszcza w sytuacji dłużnika nie wymaga załączania szeregu dokumentów, w szczególności bilansu, jak w przypadku zwykłego wniosku o ogłoszenie upadłości.
Przypominamy, że nasi specjaliści są do Państwa ciągłej dyspozycji - również w formie konsultacji zdalnych (tele- i videokonferencja).