Odszkodowanie i zadośćuczynienie za internowanie

POZEW

o zapłatę

w sprawie:

• P.K.

ul. (…) P.

- powoda -

zast. przez. adw.:

Tomasza Grzybkowskiego, Tomasza Guzka, dr. Michała Jackowskiego

Grzybkowski Guzek Jackowski Adwokacka Spółka Partnerska

61-762 Poznań, ul. Dominikańska 3

c/a

• Skarb Państwa – Minister Spraw Wewnętrznych

ul. Stefana Batorego 5, 02-591 Warszawa

- pozwanemu -

rep. przez:

Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa

ul. Hoża 76/78, 00-682 Warszawa

Wartość przedmiotu sporu: 752.744,49 złotych

III Wydział Karny

Sądu Okręgowego

w Poznaniu

Żądanie pozwu

W imieniu powoda, powołując się na załączone pełnomocnictwo do reprezentowania w tej sprawie, wnoszę o:

1. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 752.744,49 złotych tytułem zadośćuczynienia za krzywdę oraz odszkodowania za szkody wyrządzone wydaniem i wykonaniem decyzji o internowaniu,
2. przeprowadzenie dowodów wskazanych w treści pozwu na okoliczności tam powołane
3. przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność powoda,
4. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Uzasadnienie

I. Streszczenie pozwu

Powód domaga się odszkodowania za szkody majątkowe oraz zadośćuczynienia za krzywdę poniesioną w wyniku pozbawienia wolności w następstwie wydania przez Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej w G. decyzji o internowaniu powoda. Powód w dniu 12 grudnia 1981 roku został zatrzymany, a następnie internowany w zakładzie karnym w G., a następnie w ośrodku odosobnienia w G.

II. Stan faktyczny

A/

W okresie poprzedzającym wprowadzenie stanu wojennego powód był bojownikiem o wolność oraz niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej.

W dniu 12 grudnia 1981 roku przed północą na podstawie decyzji o internowaniu nr (…) Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej wydanej na podstawie art. 42 ust 1 dekretu Rady Państwa o wprowadzeniu stanu wojennego z dnia 12 grudnia 1981 roku powód został zatrzymany oraz przewieziony na Komendę Milicji Obywatelskiej w G.

Bezpośrednio przed przewiezieniem, powód został skuty w kajdanki oraz wręczono mu nakaz zatrzymania.

Powód nie został poinformowany podczas zatrzymania, z jakiego powodu został zatrzymany i gdzie będzie przewieziony.

W czasie zatrzymania powód mimo wysokiego mrozu pozbawiony był możliwości zaopatrzenia się w odzież wierzchnią odpowiednią ze względu na panującą temperaturę.

Część rzeczy osobistych powoda została skonfiskowana bezpośrednio po zatrzymaniu.

Powód był pierwszym z internowanych przewiezionych na Komendę Milicji Obywatelskiej w G.

Decyzję o internowaniu wręczono powodowi dopiero po trzech tygodniach pozbawienia wolności w styczniu 1982 roku.

W dniu 13 grudnia 1981 roku powód został poinformowany o wprowadzeniu stanu wojennego oraz o bezterminowym internowaniu.

Tego dnia powód został przewieziony do zakładu karnego znajdującego się w G., w którym przebywał dwa dni.

W okresie od grudnia 1981 roku do lipca 1982 roku powód przebywał w zakładzie karnym pod G., w okresie od lipca 1982 do grudnia tego roku powód przebywał w ośrodku dla internowanych w G.

Dowód:

1. decyzja Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej z dnia 13 grudnia 1981 roku nr (…) o internowaniu,
2. zawiadomienie M.K. – żony powoda o internowaniu i przebywaniu powoda w ośrodku odosobnienia z dnia 4 stycznia 1982 roku,
3. śwd. M.K. (adres do doręczeń jak dla powoda)
4. śwd. S.O. (adres do doręczeń: ul. (…))
5. przesłuchanie powoda.

B/

Powód pozostawał w ośrodkach odosobnienia od dnia 12 grudnia 1981 do dnia 14 grudnia 1982 roku.

Po przewiezieniu do zakładu karnego powód został osadzony w zbiorowej celi, w której wraz z ok. 20 osobami przebywał kilka dni, a następnie przeniesiony został do celi 8-osobowej, w której przebywał do lipca 1982 roku.

Powodowi odebrano dowód osobisty oraz, mimo oporu powoda, obrączkę.

Cela, w której przebywał powód, zamykana była na klucz; więzieni pozbawieni byli swobodnego dostępu do toalety, co naruszało prywatność więzionych.

Cela, w której przebywał powód, była brudna oraz pozostawała przez większą część roku nieogrzewana oraz nieoświetlona.

Powód pozbawiony był podstawowych środków utrzymania czystości – pasty do zębów, proszku oraz mydła. Wyżywienie nie nadawało się do spożycia.

Cela pozbawiona była wystarczającego ogrzewania, w okresie zimowym więzieni spali w odzieży wierzchniej i kurtkach.

Więzieni mieli prawo do korzystania ze spacerów ok. 30 minutowych w grupach 2-3 osobowych.

Funkcjonariusze Milicji zmuszali powoda do każdorazowego stawania na baczność oraz raportowania po wejściu funkcjonariuszy do celi. Z czasem regulamin został częściowo złagodzony.

W lipcu 1982 roku powoda przewieziono do ośrodka dla internowanych w G.

Warunki w miejscu odosobnienia były gorsze od uprzednio panujących. W celi o powierzchni ok. 7 m² przebywało 8 osób. Wiezionym umożliwiano wychodzenie na spacery. Toalety znajdowały się w celi, która pozostawała nieoświetlona.

C/

Powód w czasie odosobnienia wielokrotnie składał skargi na decyzję w przedmiocie internowania. Skargi powoda rozpatrywane były odmownie. Powód został zwolniony z ośrodka dla internowanych w dniu 14 grudnia 1982 roku. Powód pozostawał internowany przez rok i jeden dzień.

Dowód:

1. zawiadomienie naczelnika Wydziału Ogólnego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej z dnia 1 lutego 1982 roku w przedmiocie utrzymania w mocy decyzji w przedmiocie internowania,
2. świadectwo zwolnienia internowanego z ośrodka odosobnienia z dnia14 grudnia 1982 roku,
3. śwd. M.K.,
4. śwd. S.O.,
5. kopia zdjęć,
6. przesłuchanie powoda.

D/

Małżonka powoda przez pierwsze około trzy tygodnie internowania pozbawiona była informacji o miejscu przebywania powoda.

Otrzymała jedynie informację o dyscyplinarnym zwolnieniu powoda z pracy, nie otrzymywała wynagrodzenia powoda. Decyzja o zwolnieniu dyscyplinarnym została cofnięta.

Widzenia z małżonką odbywały się w początkowym okresie więzienia rzadko, w okresie późniejszym odbywały się co 2 do 4 tygodni.

Podczas widzeń w początkowym okresie internowania powodowi nie pozwolono swobodnie rozmawiać z małżonką bez udziału funkcjonariusza straży więziennej.

W okresie internowania powoda, jego małżonka była szykanowana przez służby bezpieczeństwa ówczesnej władzy.

Dowód:

1. śwd. M.K.,
2. przesłuchanie powoda.

E/

W dniu 14 grudnia 1981 roku umowa o pracę z powodem została rozwiązana bez wypowiedzenia na skutek niestawienia się powoda do zakładu pracy.

W dniu 11 stycznia 1982 roku wydano zaświadczenie, zgodnie z treścią którego powód został przywrócony do pracy, mimo to w dalszym ciągu nie otrzymywał wynagrodzenia.

Dowód:

1. rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z dnia 21 grudnia 1981 roku w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę z dniem 14 grudnia 1981 roku,
2. pismo zastępcy dyrektora Fabryki (…) z dnia 11 stycznia 1982 roku,
3. przesłuchanie powoda,
4. śwd. M.K.

Powód został przywrócony do pracy po uchyleniu decyzji o internowaniu jednakże pozbawiony został wcześniejszego stanowiska kierownika i przeniesiony został na stanowisko referenta w biurze szefa produkcji.

Kilka dni po powrocie do pracy powód został zwolniony z pracy z powodu uczestnictwa w nielegalnym zgromadzeniu, za które uznane zostało powitanie powoda po powrocie z internowania.

Powód na drodze sądowej uzyskał wyrok przywracający do pracy, nie został jednak wpuszczony na teren zakładu pracy. Dopiero wyrok Wojewódzkiego Sądu Pracy we W. zakończył kilkumiesięczny okres walki o przywrócenie do pracy.

Na wolności powód był w dalszym ciągu prześladowany i szykanowany. Wielokrotnie odbywały się w jego domu liczne rewizje oraz był wzywany na przesłuchania.

Dowód:

1. śwd. M.K.,
2. przesłuchanie powoda.

III. Podstawa prawna roszczenia o zadośćuczynienie i odszkodowanie

A/

Stosownie do brzmienia art. 8 ust 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. 1991, Nr 34, poz. 149 z późn. zm.) osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 roku w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowane za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia albo decyzji (…).

B/

Dobro osobiste człowieka jak w szczególności wolność pozostaje pod ochroną prawa cywilnego. Ten, czyjego dobro osobiste zostaje naruszone może żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków. Na zasadach przewidzianych w kodeksie cywilnym może żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. (art. 448 kc)

C/

Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu (art. 361 w zw. z art. 363 kc).

IV. Żądanie zadośćuczynienia

Celem zadośćuczynienia pieniężnego jest wynagrodzenie szkody niemajątkowej rozumianej jako krzywda. Krzywda jest to swoisty uszczerbek o charakterze moralnym, ściśle osobistym i indywidualnym dotykający szczególnie sfery przeżyć wewnętrznych jednostki ludzkiej¹.

Zadośćuczynienie pieniężne spełnia funkcję kompensacyjną, łagodząc negatywne doznania psychiczne lub fizyczne wynikające z naruszania sfery dóbr osobistych człowieka. Świadczenie pieniężne, którego domaga się powód, nie zrównoważy uszczerbku, który został przez powoda poniesiony. Cierpienia fizyczne oraz psychiczne powoda, w szczególności powstałe w związku z długotrwałą rozłąką powoda z rodziną, nie podlegają wyrównaniu. Świadczenie pieniężne stanowić będzie jedynie surogat odszkodowania.

Cierpienia powoda powstałe bezpośrednio w związku z internowaniem określić należy jako znaczne. Powód pozbawiony był wolności przez ponad rok. W tym czasie pozbawiony był kontaktu z rodziną.

Dodatkowe cierpienia powoda związane były z niemożliwością sprawowania bezpośredniej pieczy i opieki nad dwójką małoletnich dzieci – w chwili zatrzymania 3 oraz 6 letnie.

Powód był podczas internowania szykanowany przez strażników więziennych, zwracano się do niego oraz traktowano w sposób naruszający poczucie jego wartości.

Funkcjonariusze aparatu bezpieczeństwa znęcali się nad powodem psychicznie, dążąc do wywołania stanu strachu, a w konsekwencji zaniechania działalności zmierzającej do walki o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej.

Warunki w zakładzie karnym oraz ośrodku odosobnienia, w którym przebywał powód powodowałby fizyczne udręczenie. Powód pozbawiony był niezbędnych do przeżycia przedmiotów w tym podstawowych środków higienicznych oraz dostępu do toalety. Wolność powoda ograniczana była w stopniu tak znacznym, że ograniczano mu możliwość wychodzenia na spacery.

W zakładach karnych panowały wyjątkowo niskie temperatury oraz mrok.

Mając na uwadze całokształt czynników związanych z internowaniem powoda, obejmujących tak krzywdy psychiczne, jak i fizyczne powoda żądanie zasądzenia kwoty 720.000,00 złotych jest uzasadnione.

Powód wskazuje jednocześnie, że w sprawie o zbliżonym stanie faktycznym dotyczącej tymczasowego aresztowania sędzi z Suwałk prawomocnie zasądzono kwotę 300.000,00 złotych tytułem zadośćuczynienia za tymczasowe aresztowanie w wymierzę 5 miesięcy.

Dowód:

wydruk strony internetowej

http://www.wspolczesna.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20111114/REG10/361144516

Odszkodowanie dla sędzi z Suwałk wyniosło 60 tysięcy złotych za miesiąc pozbawienia wolności.

Powód pozbawiony był wolności przez 12 miesięcy, łączna kwota zadośćuczynienia winna wynieść 720.000,00 tysięcy złotych.

V. Żądanie odszkodowania

Od dnia internowania powodowi wstrzymano wypłacanie wynagrodzenia. W dniu 22 grudnia 1981 roku na podstawie art. 63 kodeksu pracy stwierdzono wygaśnięcie umowy o pracę. Stwierdzenie wygaśnięcia umowy o pracę było oczywiście bezzasadne. W czasie więzienia powoda, jego małżonka nie otrzymywała wynagrodzenia.

Dowód:

1. świadectwo pracy z dnia 22 grudnia 2012 roku wystawione w Fabryce (…) w G.,
2. śwd. M.K.,
3. przesłuchanie powoda. 

Średniomiesięczne wynagrodzenie powoda w dacie wygaśnięcia stosunku pracy wynosiło 8615 złotych. Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej 1981 roku wynosiło 7689 złotych. Powód w 1981 roku zarabiał 112,043% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Powód winien za okres jednego roku otrzymać świadczenie pracownicze w wysokości 13,445 przeciętnych miesięcznych pensji. Powód nie otrzymywał wynagrodzenia przez okres 12 miesięcy.

Dowód:

1. świadectwo pracy z dnia 22 grudnia 2012 roku wystawione w Fabryce (…) w G.,
2. wydruk tabeli z przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem w gospodarce narodowej w latach 1950-2011 ze strony internetowej http://www.stat.gov.pl/gus/5840_1630_PLK_HTML.htm,
3. przesłuchanie powoda. 

W 2011 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej wyniosło 3.399,52 złotych brutto tj. 2.435,44 złotych netto. Kwota ta (w dacie zawarcia umowy nie występowały wynagrodzenia pracowników w kwocie brutto) pomnożona przez 13,445 (ilość przeciętnych wynagrodzeń w gospodarce narodowej należny powodowi za czas, w którym pozbawiony był wynagrodzenia) daje kwotę 32.744,49 złotych.

Dowód:

wydruk tabeli z przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem w gospodarce narodowej w latach 1950-2011 ze strony internetowej

http://www.stat.gov.pl/gus/5840_1630_PLK_HTML.htm

Globalna suma wynagrodzenia należnego powodowi wynosi 32.744,49. Kwota ta jako odpowiadająca wartości utraconych zarobków winna zostać zasądzona tytułem odszkodowania

Powód jako bojownik o wolność oraz niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej w okresie realnego socjalizmu był poddawany represjom. Działalność powoda o byt wolnego Państwa Polskiego skutkowała szykanami skierowanymi także do członków rodziny powoda.

Wprowadzenie dekretu o stanie wojennym umożliwiło organom oraz służbom bezpieczeństwa stosowanie środków bezpośredniego przymusu wobec powoda.

Umieszczenie powoda w zakładach karnych oraz ośrodkach odosobnienia wiązało się z krzywdami fizycznymi i psychicznymi. Powód utracił pracę oraz pozostawił małżonkę bez środków do egzystencji wraz z dwojgiem dzieci.

Pozwany jako wyłącznie odpowiedzialny za krzywdy i szkodę powoda winien naprawić poniesioną przez powoda szkodę oraz zadośćuczynić wyrządzonym krzywdom.

VI. Uwagi ogólne

Koszty postępowania w sprawach objętych ustawą z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego ponosi Skarb Państwa (art. 13).

Uznanie zasadności roszczenia osoby represjonowanej za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, będące równoznaczne ze stwierdzeniem niezgodnego z prawem działania organu państwa i zrównujące w skutkach z uniewinnieniem, wywołuje także materialnoprawne skutki w zakresie kosztów, konsekwencją których jest obowiązek zwrotu przez Skarb Państwa wydatków zastępstwa adwokackiego z tytułu ustanowienia pełnomocnika z wyboru².

Żądanie odszkodowania i zadośćuczynienia za szkodę i krzywdę wynikłe z wykonania decyzji o internowaniu należy zgłosić w sądzie okręgowym, w którego okręgu zamieszkuje osoba składająca żądanie (art. 8 ust 2c).

dr Michał Jackowski

adwokat

Załączniki

1. pełnomocnictwo,
2. poświadczona za zgodność kopia decyzji Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej z dnia 13 grudnia 1981 roku nr (…) o internowaniu,
3. poświadczona za zgodność kopia zawiadomienia M.K. – matki powoda o internowaniu i przebywaniu powoda w ośrodku odosobnienia z dnia 4 stycznia 1982 roku,
4. poświadczona za zgodność kopia rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z dnia 21 grudnia 1981 roku w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę z dniem 14 grudnia 1981 roku,
5. poświadczona za zgodność kopia pisma zastępcy dyrektora Fabryki (…) z dnia 11 stycznia 1982 roku,
6. poświadczona za zgodność kopia zawiadomienia naczelnika Wydziału Ogólnego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej z dnia 1 lutego 1982 roku w przedmiocie utrzymania w mocy decyzji w przedmiocie internowania,
7. poświadczona za zgodność kopia świadectwa zwolnienia internowanego z ośrodka odosobnienia z dnia14 grudnia 1982 roku,
8. wydruk strony internetowej

http://www.wspolczesna.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20111114/REG10/361144516 

1. wydruk tabeli z przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem w gospodarce narodowej w latach 1950-2011 ze strony internetowej http://www.stat.gov.pl/gus/5840_1630_PLK_HTML.htm,

10. kopia zdjęć,

11. odpis pozwu.