Stanowisko w sprawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego

Poznań, dnia 27 kwietnia 2017 roku
………………………………………………………………………………………………….
Pismo
procesowe
………………………………………………………………………………………………….

w sprawie:

• Arkadiusz (…)

c/a

• XXX

Sygn. akt: V A1
………………………………………………………………………………………………….

V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Sądu Rejonowego
Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu
ul. Kamiennogórska 26
60-179 Poznań

………………………………………………………………………………………………….

Osnowa
………………………………………………………………………………………………….
W imieniu pozwanej, z powołaniem się na pełnomocnictwo w aktach sprawy, w wykonaniu postanowienia Sądu z dnia 12 stycznia 2017 roku, w związku z treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 roku o sygn. akt K1,
………………………………………………………………………………………………….

I. pod warunkiem uznania przez Sąd zasadności roszczenia ewentualnego o zapłatę brakujących części diet, zgłaszam zarzut potrącenia roszczenia powoda w kwocie x1 złotych z tytułu brakujących części diet z roszczeniem pozwanej w kwocie x2 złotych z tytułu nienależnego świadczenia w postaci zapłaty ryczałtów za noclegi. Wskutek potrącenia wierzytelność powoda uległaby umorzeniu w całości. Oświadczenie o potrąceniu zostało złożone powodowi pismem z dnia 27 stycznia 2017 roku. Wierzytelność pozwanej jest wymagalna na skutek wezwania do zapłaty z dnia 5 stycznia 2017 roku.

a nadto:
II. przedstawiam stanowisko pozwanej dotyczące wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
………………………………………………………………………………………………….

Uzasadnienie
………………………………………………………………………………………………….
I. Streszczenie
II. Brak podstawy prawnej roszczenia o zapłatę ryczałtów
III. Brak podstawy prawnej roszczenia o zapłatę diet
………………………………………………………………………………………………….
I. Streszczenie

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego powoduje, że odpadła podstawa prawna przysporzenia kierowców w postaci zapłaty ryczałtów za noclegi. Pozwana wskazuje, że samodzielnej podstawy roszczenia o zapłatę ryczałtów nie może stanowić regulamin wynagradzania obowiązujący w pozwanej spółce, skoro pozwana w wyniku zakwestionowanego przepisu nie miała możliwości autonomicznie kształtować zapisy regulaminu wynagradzania.
Ze względu na tożsame unormowanie wyrok Trybunału Konstytucyjnego powinien doprowadzić do zakwestionowania art. 21a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o czasie pracy kierowców (dalej jako: ucpk) w zakresie, w jakim przyznaje prawo do diet na zwiększone koszty wyżywienia oraz inne drobne wydatki. Zdaniem pozwanej wyrok Trybunału Konstytucyjnego obalił domniemanie konstytucyjności art. 21a ucpk również w zakresie diet na zwiększone koszty wyżywienia oraz inne drobne wydatki.
Powoduje to bezzasadność roszczenia głównego oraz ewentualnego żądania pozwu.
Pozwana z ostrożności procesowej, pod warunkiem uznania przez sąd zasadności roszczenia ewentualnego zgłasza zarzut potrącenia tego roszczenia powoda z roszczeniem pozwanej z tytułu nienależnie wypłaconych ryczałtów za noclegi.

………………………………………………………………………………………………….
II. Brak podstawy prawnej roszczenia o zapłatę ryczałtów

Uznanie przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności art. 21a ucpk z konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej powoduje odpadnięcie podstawy prawnej roszczeń kierowców transportu międzynarodowego o zapłatę ryczałtów za noclegi.
Zawarte w ustawie o czasie pracy kierowców autonomiczne unormowanie podróży służbowej było podyktowane uchwałą Sądu Najwyższego, w myśl której kierowcy transportu międzynarodowego odbywający podróże w ramach wykonywania umówionej pracy i na określonym w umowie obszarze, jako miejsce świadczenia pracy nie są w podróży służbowej w rozumieniu art. 775 § 1 kp. Uznany za niezgodny z Konstytucją art. 21a ucpk miał na celu przyznanie osobom wykonującym zawód kierowcy międzynarodowego prawa do świadczeń z tytułu podróży służbowych, pomimo iż w myśl powołanej uchwały wykonują oni swoje obowiązki nie w ramach podróży służbowych. Przepis ten wymusił na pozwanej obowiązek przyznania w treści regulaminu wynagradzania ryczałtów za noclegi oraz diet na zwiększone koszty wyżywienia. Pozwana wprowadzając przedmiotowe zapisy do regulaminu wynagradzania nie miała w tym zakresie prawa do autonomicznej decyzji. Zważyć należy, że brak stosownych zapisów w regulaminie wynagradzania nie pozbawiałby pracownika prawa do należności z tytułu podróży służbowej ze względu na brzmienie art. 21a ucpk.
Przyznanie w regulaminie wynagradzania prawa do ryczałtów za noclegi oraz diet, wobec treści art. 21a ucpk, nie może być interpretowane jako jedyne źródło zobowiązania pracodawcy do przyznania powyższych świadczeń. Twierdzenie to znalazło wyraz w treści uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który wskazał, że ustawodawca wprowadzając do polskiego porządku prawnego art. 21a ucpk zbyt mocno wkroczył w kształtowanie treści stosunku pracy, która przysługiwać powinna jego stronom. Ustawodawca wyznaczając minimalny standard ochrony prawnej pracowników nie wziął pod uwagę jego skutków gospodarczych, finansowych oraz prawnych. Wobec treści art. 21a ucpk pozwanej nie pozostało nic innego, jak tylko powtórzyć zapisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 2013 roku w treści regulaminu wynagradzania.
W konsekwencji nie można zaakceptować stanowiska, jakoby wolą pozwanej było takie uregulowanie kwestii związanych z należnościami za podróże służbowe, jakie znalazło się w obowiązującym wówczas regulaminie wynagradzania, a wyeliminowanie z polskiego porządku prawnego art. 21a uckp nie pozbawia kierowców z prawa do ryczałtów za noclegi. Wobec uregulowania przewidzianego w zakwestionowanym art. 21a uckp ustawodawca wkroczył na tyle silnie w treść stosunku pracy, że pozwana na zasadzie art. 18 kp mogła jedynie przyznać ryczałt za nocleg w wysokości wyższej niż określa go rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 2013 roku. Pozwana wprowadzając do treści stosunku pracy ryczałt za nocleg nie formułowała świadczenia nieprzewidzianego w powszechnie obowiązujących przepisach prawa pracy.
Mając na uwadze powyższe uznać należy, że przepis art. 21a ucpk stanowił jedyną podstawę prawną do wypłaty ryczałtów za noclegi oraz diet na zwiększone koszty wyżywienia. Podstawy takiej nie stanowiły zapisy regulaminu wynagradzania, skoro stanowiły one jedynie powtórzenie postanowień zawartych w aktach prawnych powszechnie obowiązujących.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego jakkolwiek obala domniemanie konstytucyjności przepisów z mocą ex nunc zawiera w sobie elementy zasady retroaktywności. Retroaktywność orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego przewiduje Konstytucja w art. 190 ust. 4 oraz art. 193. Pierwszy pozwala wzruszyć prawomocne orzeczenie sądowe wydane na podstawie przepisu uznanego przez Trybunał za niezgodny z Konstytucją. Drugi przewiduje instytucję pytania prawnego zadawanego przez Sąd, co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed Sądem. Unormowanie zawarte w ostatnim przepisie prowadzi do wniosku, że przepis niekonstytucyjny nie może być już stosowany w żadnym postępowaniu dla oceny stanów faktycznych zaistniałych przed utratą przezeń mocy obowiązującej. Skoro za niezgodny z Konstytucją został uznany przepis stanowiący jedyną podstawę prawną przyznanych i wypłacanych przez pozwaną ryczałtów za noclegi, wyrok Trybunału Konstytucyjnego powoduje, że powództwa kierowców są nie tylko niezasadne, ale również powoduje stan, w którym pozwana może domagać się zwrotu spełnionych świadczeń. Wyrazem powyższej konkluzji jest zgłoszony przez pozwaną zarzut potrącenia.

………………………………………………………………………………………………….
III. Brak podstawy prawnej roszczenia o zapłatę diet

Jakkolwiek wyrok Trybunału Konstytucyjnego uznaje przepis art. 21a ucpk za niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim przyznaje kierowcy zatrudnionemu w transporcie międzynarodowym zwrot kosztów za nocleg podczas zagranicznej podróży służbowej w wysokości stwierdzonej rachunkiem w granicach limitu określonego dla pracowników zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej lub ryczałt w wysokości 25% tego limitu, zawarte w nim rozważania należy odnieść również do diet przysługujących kierowcom w podróży zagranicznej na zwiększone koszty wyżywienia oraz inne drobne wydatki. Ustawodawca regulując kwestię diet posługuje się tym samym odesłaniem, tj. kaskadowym, które zostało uznane za niezgodne z Konstytucją przez Trybunał Konstytucyjny w zakresie ryczałtów za noclegi.
W celu wydobycia z przepisów określonej reguły zachowania adresatów należy w pierwszej kolejności ustalić zakres odesłania i odniesienia wskazane w art. 21a ucpk. Następnie trzeba ustalić kolejny zakres odesłania wyrażony w będącym jednocześnie przepisem odniesienia art. 775 § 5 kp (interpretując zwrot „w przypadku, gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień, o których mowa w § 3”, a także treść wskazanego w nim § 3). W pierwszej kolejności należy ustalić zakres odniesienia określony w art. 775 § 5 kp (przysługują należności „odpowiednio według przepisów, o których mowa w § 2”), który nie przynosi jeszcze treści merytorycznych wyznaczających poszukiwaną regułę zachowania adresata, ale stanowi kolejne odesłanie – tym razem do przepisu upoważniającego do wydania przepisów wykonawczych. Następnie należy sięgnąć do regulacji wskazanej w § 13 i § 14 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 2013 roku, aby poznać unormowanie diet z tytułu podróży służbowej.
Identyczny system odesłań musi budzić wątpliwości co do konstytucyjności regulacji w zakresie diet z art. 2 Konstytucji, będącym komponentem zasady zaufania jednostki do państwa i stanowionego przezeń prawa, albowiem narusza zasadę poprawnej legislacji. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego poddaje w wątpliwość przysługiwanie kierowcom roszczenia o zapłatę diet.
Znamienne, że strona powodowa po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny wyroku zmienia swoje stanowisko dotyczące regulaminu wynagradzania obowiązującego u pozwanej, choć wcześniej twierdziła, że nie można nowelizować aktów wewnętrznych prawa pracy za pomocą aneksów i zarządzeń, jak to robiła pozwana, ponieważ Kodeks pracy przewiduje zamknięty katalog źródeł prawa pracy. Tym samym bezzasadne jest roszczenie ewentualne o wypłatę brakujących części diet, skoro zgodnie z regulaminem wynagradzania, na który powołuje się strona powodowa, powodowi przysługiwały diety w wysokości, w jakiej zostały całkowicie przez pozwaną zaspokojone.
Na wypadek uznania przez Sąd, że powodowi przysługują diety w wysokości określonej w załączniku do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 2013 roku, pozwana zgłosiła zarzut potrącenia roszczenia o zapłatę brakujących części diet z roszczeniem pozwanej o zwrot zapłaconych ryczałtów za noclegi.
Wobec powyższego wnoszę jak w petitum pisma.

………………………………………………………………………………………………….

/adwokat Tomasz Grzybkowski/
………………………………………………………………………………………………….
Załączniki

1. oświadczenie o potrąceniu wraz z dowodem nadania oraz oryginałem pełnomocnictwa materialnego,
2. wezwanie do zapłaty do Mariusza (…) wraz z dowodem nadania,
3. dowód doręczenia odpisu pisma bezpośrednio pełnomocnikowi powoda – Szanowny Pan Mecenas Łukasz Zgłobicki, Kancelaria Radcy Prawnego, ul. Bolka 15/50, 61-605 Poznań.

………………………………………………………………………………………………….