Udział społeczności w postępowaniach dotyczących środowiska

Poznań, dnia … czerwca 2008 roku

w sprawie:
organizacji ekologicznej

Sygn. akt ………


Naczelny Sąd Administracyjny
ul. Jasna 6
00-013 Warszawa


W imieniu organizacji ekologicznej, w odpowiedzi na skargę kasacyjną uczestnika postępowania, wnoszę o:

oddalenie skargi kasacyjnej.

Organizacja ekologiczna jest w niniejszym postępowaniu podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi stosownie do art. 50 § 2 ppsa. Uprawnienie organizacji wynika z:

a) art. 50 § 1 ppsa,
b) prawa wspólnotowego¹ - dyrektyw Rady Unii Europejskiej²:
- art. 10 a³ w zw. z art. 1⁴ Dyrektywy Rady nr 85/337/EWG, z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne,
- art. 2 pkt 13⁵ w zw. z art. 2 pkt 14⁶ w zw. z art. 15⁷ w zw. z art. 15 a⁸ Dyrektywy Rady Unii Europejskiej nr 96/61/WE z dnia 24 września 1996 r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli
c) art. 9 w zw. z art. 2 ust 4 i 5 wiążącej Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej⁹ - Konwencji sporządzonej w Aarhus dnia 25 czerwca 1998 r. o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska.


Uzasadnienie 

I.

Dyrektywa Rady nr 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. reguluje postępowanie w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne. Stanowi¹⁰, że Państwa Członkowskie zapewniają członkom zainteresowanej społeczności (mającym wystarczający interes prawny lub podnoszącym wadliwość prawa) dostęp do procedury odwoławczej przed sądem lub innym niezależnym i bezstronnym organem ustanowionym przez prawo, by zakwestionować materialną i proceduralną legalność decyzji, aktów lub zaniechań.
Zainteresowana społeczność definiowana jest w dyrektywie jako społeczeństwo, które jest lub może być objęte skutkami lub ma interes w procedurach podejmowania decyzji dotyczących środowiska. Społeczeństwo zaś oznacza jedną lub więcej osób fizycznych lub prawnych oraz ich stowarzyszenia, organizacje lub grupy¹¹.
Prawo wspólnotowe przyznaje prawo do sądu członkom zainteresowanej społeczności rozumianej jako jednostki działające zarówno w imieniu własnym, jak też poprzez tworzone przez siebie organizacje społeczne.

II.

Dyrektywa Rady Unii Europejskiej nr 96/61/WE z dnia 24 września 1996 r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli również zawiera nakaz zapewnienia zainteresowanej społeczności prawa do uczestniczenia w procedurze wydania pozwolenia na nowe instalacje mogące mieć wpływ na zanieczyszczenie środowiska. Definiuje „zainteresowaną społeczność” jako społeczeństwo, które jest lub może być dotknięte skutkami lub ma interes w procedurach podejmowania decyzji dotyczących środowiska – do celów tej definicji organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony środowiska i spełniające wymagania przewidziane w prawie krajowym uważa się za mające interes w tym zakresie¹².  
Państwa członkowskie zobowiązane są zapewnić wczesne i skuteczne możliwości udziału w procedurze dotyczącej :
- wydawania pozwolenia na jakiekolwiek nowe instalacje,
- wydawania pozwolenia na jakąkolwiek istotną zmianę w działaniu instalacji
- aktualizowania pozwolenia lub warunków pozwolenia dotyczącego instalacji
Udział w procedurze oznacza również zapewnienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości. Do zadań państwa członkowskiego należy jedynie określenie na jakim etapie decyzje, akty i zaniechania mogą być kwestionowane przez członków zainteresowanej społeczności¹⁴.

III.

Konwencja sporządzona w Aarhus dnia 25 czerwca 1998 r. o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska¹⁵ - analogicznie do uregulowań prawa wspólnotowego¹⁶ - potwierdza dążenie do wzmożenia odpowiedzialności i jawności w podejmowaniu decyzji i wzmocnienia społecznego poparcia dla decyzji dotyczących środowiska¹⁷ poprzez ułatwiony dostęp do informacji, udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostęp do wymiaru sprawiedliwości.
W art. 9 Konwencji ustanowione zostało prawo członków zainteresowanej społeczności do sądu.¹⁸ Jednocześnie Konwencja definiuje zainteresowaną społeczność w sposób szeroki, to jest jako część społeczeństwa (osoby fizyczne, osoby prawne oraz ich stowarzyszenia, organizacje lub grupy), która jest lub może być dotknięta skutkami lub ma interes w podejmowanej decyzji dotyczącej środowiska.¹⁹

Mając powyższe na uwadze, wnoszę i wywodzę jak na wstępie.




(adwokat Tomasz Guzek)


Załącznik:
2 odpisy pisma

Przypisy:

¹ Rzeczpospolita Polska jest członkiem Unii Europejskiej. Wspólnota państw europejskich stanowi porządek prawnomiędzynarodowy, na rzecz którego państwa członkowskie ograniczyły w określonym zakresie swoje suwerenne prawa (Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 5 marca 1963, w sprawie Van Gend en Loos o sygn. akt 26/621). Stosowanie prawa wynikającego z Traktatu nie może być wyłączone przez przepisy krajowe. Naruszałoby to wspólnotowy charakter tego prawa i podważałoby podstawy prawne funkcjonowania Wspólnoty (Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 15 lipca 1964 r., w sprawie Costa przeciwko ENEL3, o sygn. akt 6/642). Sąd krajowy, który stosuje prawo wspólnotowe, ma obowiązek zapewnić pełną jego skuteczność, a gdy jest to konieczne – odmówić zastosowania przepisów krajowych niezgodnych z prawem wspólnotowym nawet wówczas, gdy zostały przyjęte później niż akt prawa wspólnotowego (Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 9 marca 1978 r., w sprawie  Simmenthal 106/776). Jeżeli więc obowiązujące w Polsce przepisy prawa są sprzeczne z prawem wspólnotowym lub nie regulują w ogóle materii, która uregulowana została tym prawem, zastosowanie znajduje prawo wspólnotowe.
² Dyrektywy co do zasady nie stanowią bezpośrednio praw i obowiązków. Bezpośredni skutek wywołany jest wyjątkowo – gdy dyrektywa pomimo upływu terminu nie została implementowana. Wówczas można powoływać się na nią przed krajowymi urzędami i sądami – tak Trybunał w orzeczeniu Becker, OTS 8/81, 1982, 53 nr brzegowy 21 i n. wskazując, że Państwo Członkowskie nie może wyciągać korzyści z własnej bezprawności.
³ art. 10 a: Państwa Członkowskie zapewniają, że zgodnie z odnośnym krajowym systemem prawnym, członkowie zainteresowanej społeczności:
a) mający wystarczający interes lub ewentualnie,
b) podnoszący wadliwość prawa, gdy administracyjne procedury prawne Państwa Członkowskiego wymagają tego jako warunku koniecznego,
mają dostęp do procedury odwoławczej przed sądem lub innym niezależnym i bezstronnym organem ustanowionym przez prawo, by zakwestionować materialną i proceduralną legalność decyzji, aktów lub zaniechań, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej dyrektywy dotyczących udziału społeczeństwa.
Państwa Członkowskie ustalają, na jakim etapie mogą być kwestionowane decyzje, akty lub zaniechania.
Państwa Członkowskie ustalają co stanowi wystarczający interes lub wadliwość prawa, zgodnie z celem udzielenia zainteresowanej społeczności szerokiego dostępu do wymiaru sprawiedliwości. W tym celu interes wszelkich organizacji pozarządowych spełniających wymogi określone w art. 1 ust. 2 uważa się za wystarczający do celów lit. a) niniejszego artykułu. Takie organizacje uważa się również za mające prawa dotknięte wadliwością do celów lit. b) niniejszego artykułu.
Przepisy niniejszego artykułu nie wykluczają możliwości wstępnej procedury odwoławczej przed organem administracyjnym oraz nie mają wpływu na wymóg wyczerpania administracyjnych procedur odwoławczych przed zwróceniem się do sądowych procedur odwoławczych, gdzie taki wymóg istnieje na mocy prawa krajowego.
Każda taka procedura jest uczciwa, sprawiedliwa, przeprowadzana bez zbędnej zwłoki i niezbyt droga.
W celu dalszej skuteczności przepisów niniejszego artykułu Państwa Członkowskie zapewniają, że praktyczne informacje dotyczące dostępu do administracyjnych i sądowych procedur odwoławczych są podawane do wiadomości społeczeństwa.
⁴ art. 1 ust 1. Niniejsza dyrektywa stosuje się do oceny skutków środowiskowych wywieranych przez przedsięwzięcia publiczne i prywatne, które mogą znacząco oddziaływać na środowisko.
2. (1) Do celów niniejszej dyrektywy:
"przedsięwzięcie" oznacza:
– wykonanie prac budowlanych lub innych instalacji lub systemów,
– inne interwencje w otoczeniu naturalnym i krajobrazie, włącznie z wydobywaniem zasobów mineralnych;
"społeczeństwo" oznacza jedną lub więcej osób fizycznych lub prawnych oraz, zgodnie z krajowym ustawodawstwem lub praktyką, ich stowarzyszenia, organizacje lub grupy;
"wykonawca" oznacza:
ubiegającego się o zezwolenie na prywatne przedsięwzięcie lub władzę publiczną, która inicjuje przedsięwzięcie;
"zainteresowana społeczność" oznacza społeczeństwo, które jest lub może być dotknięte skutkami lub ma interes w procedurach podejmowania decyzji dotyczących środowiska wymienionych w art. 2 ust. 2; do celów niniejszej definicji, organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony środowiska i spełniające wymagania przewidziane w prawie krajowym uważa się za mające interes w tym zakresie;
"zezwolenie na inwestycję":
decyzję właściwej władzy lub władz, na podstawie której wykonawca otrzymuje prawo do wykonania przedsięwzięcia.
3. Właściwą władzą lub władzami jest lub są te wyznaczone przez Państwa Członkowskie, które są odpowiedzialne za wykonywanie obowiązków wynikających z niniejszej dyrektywy.
4. (2) Państwa Członkowskie mogą zdecydować, na podstawie kolejnych spraw, jeżeli tak przewidziano na mocy prawa krajowego, o niezastosowaniu niniejszej dyrektywy do przedsięwzięć służących celom obrony narodowej, jeżeli uważają, że takie zastosowanie miałoby niekorzystny wpływ na te cele.
5. Niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do przedsięwzięć, których szczegółowe rozwiązania zostały przyjęte przez szczególny akt ustawodawstwa krajowego, ponieważ cele tej dyrektywy, łącznie z dostarczeniem informacji, są osiągane w procesie ustawodawczym.
⁵ art. 2 pkt 13: społeczeństwo oznacza jedną lub więcej osób fizycznych lub prawnych oraz, zgodnie z krajowym ustawodawstwem lub praktyką, ich stowarzyszenia organizacje lub grupy,
⁶ art. 2 pkt 14: zainteresowana społeczność oznacza społeczeństwo, które jest lub może być dotknięte skutkami lub ma interes w procedurach podejmowania decyzji dotyczących środowiska; do celów niniejszej definicji, organizacje pozarządowe, działające na rzecz ochrony środowiska i spełniające wymagania przewidziane w prawie krajowym uważa się za mające interes w tym zakresie 
⁷ art. 15 ust 1: Państwa Członkowskie zapewniają, że zainteresowana społeczność ma wczesne i skuteczne możliwości udziału w procedurze dotyczącej:
- wydawania pozwolenia na nowe instalacje,
-  wydawania pozwolenia na jakąkolwiek istotną zmianę w działaniu instalacji,
- aktualizowania pozwolenia lub warunków pozwolenia dotyczącego instalacji,
⁸ art. 15 a:Państwa Członkowskie zapewniają, że zgodnie z odnośnym krajowym systemem prawnym, członkowie zainteresowanej społeczności:
a) mający wystarczający interes lub ewentualnie,
b) podnoszący wadliwość prawa, gdy administracyjne procedury prawne
Państwa Członkowskiego wymagają tego jako warunku koniecznego; mają dostęp do procedury odwoławczej przed sądem lub innego niezależnego i bezstronnego organu ustanowionego przez prawo kwestionować materialną i proceduralną legalność decyzji, aktów lub zaniechań, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej dyrektywy dotyczących udziału społeczeństwa.
Państwa Członkowskie ustalają, na jakim etapie mogą być kwestionowane decyzje, akty lub zaniechania. Państwa Członkowskie ustalają co stanowi wystarczający interes lub wadliwość prawa, zgodnie z celem udzielenia zainteresowanej społeczności szerokiego dostępu do wymiaru sprawiedliwości. W tym celu interes wszelkich organizacji pozarządowych spełniających wymogi określone w art. 2 ust. 14 uważa się za wystarczający do celów lit. a) niniejszego artykułu. Takie organizacje uważa się również za mające prawa dotknięte wadliwością do celów lit. b) niniejszego artykułu. Przepisy niniejszego artykułu nie wykluczają możliwości wstępnej procedury odwoławczej przed organem administracyjnym oraz nie mają wpływu na wymóg wyczerpania administracyjnych procedur odwoławczych przed zwróceniem się do sądowych procedur odwoławczych, gdzie taki wymóg istnieje na mocy prawa krajowego. Każda taka procedura jest uczciwa, sprawiedliwa, przeprowadzana bez zbędnej zwłoki i niezbyt droga. W celu dalszej skuteczności przepisów niniejszego artykułu Państwa Członkowskie zapewniają, że praktyczne informacje dotyczące dostępu do administracyjnych i sądowych procedur odwoławczych są podawane do wiadomości społeczeństwa
⁹ Z mocy Konstytucji umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową (art. 91 Konstytucji RP).
¹⁰ art. 10a
¹¹ art. 1 
¹² art. 2 pkt. 13 w zw. z art. 2 pkt 14.
¹³ art. 15
¹⁴ art. 15a
¹⁵ Dz.U.03.78.706
¹⁶ Wspólnota jest sygnatariuszem Konwencji. W konsekwencji, prawo wspólnotowe powinno być właściwie dopasowane do tej Konwencji. Wprowadzenie przez UE nowelizacji szeregu aktów normatywnych, w tym cytowanych w niniejszym piśmie dyrektyw, było bezpośrednio związane z ratyfikacją Konwencji przez Wspólnotę.
¹⁷ Preambuła Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska.
¹⁸ Art. 9 Konwencji:
„Każda ze Stron zapewni (…) że członkowie zainteresowanej społeczności:
a) mający wystarczający interes lub, alternatywnie,
b) powołujący się na naruszenie uprawnień (…)
mają dostęp do procedury odwoławczej przed sądem lub innym niezależnym i bezstronnym organem powołanym z mocy ustawy, dla kwestionowania legalności z przyczyn merytorycznych lub formalnych każdej decyzji.”
¹⁹ Art. 2 ust. 4 i 5 Konwencji.

Materiał archiwalny oparty o przepisy prawa obowiązujące w dniu jego sporządzenia. Adwokacka Spółka Partnerska Grzybkowski Guzek Jackowski nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywane treści.